توسعه مَکُران، رویای ایرانیان؛ اقتصادسرآمد بازخوانی می‌کند؛
اقتصاددریایی - اگر مَکُران «گنج» است، چابهار به عنوان «نگین» در این گنج می‌درخشد. با این توصیف، تمام دولت و مردم ایران باید بسیج می‌شدند تا مَکُران را به اوج برسانند و به زعم رهبری، «گنج پنهان» را کشف کنند؛ اما هرگز این طور نشده است و تمام این حرف‌های قشنگ و توصیف‌های شاعرانه، کاری از پیش نبرده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، ديرزماني است كه «گنج پنهان» همچنان پنهان مانده و با روندي كه به نظاره نشسته‌ايم، اميدي به اكتشاف گنج پنهان به اين زودي‌ها به چشم نمي‌آيد و توسعه سواحل مَكُران، براي ايرانيان به رويايي دست‌نيافتني بدل شده است.
شعارها و حرف‌هاي خوب و وعده‌هاي قشنگ، تند و تند از راه مي‌رسند اما ديگر باور آن‌ها مشكل شده است و مردم تا به چشم نبينند، حرف‌هاي اهالي سياست را ديگر باور نمي‌كنند و با خود مي‌گويند: ما از اين حرف‌ها زياد شنيده‌ايم!
امید اسماعیلی - توسعه مَكُران، يكي از اين روياهايي است كه نيم قرن است كه قرار است توسعه يابد. از سال ۸۷ كه براي چندمين بار به تاكيد رهبر انقلاب رسيد، جنب و جوشي به راه افتاد اما از آن تاريخ تا كنون نزديك به ۳۰ سال مي‌گذرد! اين يعني چند نسل! بعد از گذشت بيش از دو دهه، توسعه مَكُران همچنان در قيد و بند توصيه و تاكيد و شعار و وعده گير كرده است. بندرهاي مشابه –مانند گوادر پاكستان- در عرض چند سال، تاسيس شده و راه‌اندازي شدند و شروع به كار كردند، مَكُران بعد از سال‌هاي سال، همچنان بلاتكيلف مانده‌آست.
چابهار نگين مَكُران!
دبیر شورای توسعه سواحل مَكُران، چابهار را نگین سواحل مَکُران مي‌خواند تا حرف قشنگي به حرف‌هاي قشنگ گذشته اضافه كرده باشد. وي مي‌گويد: طی سه سال با سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلاری، کریدور شمال جنوب تکمیل شده، فاز ۲ بندر شهید بهشتی چابهار اجرایی و فرودگاه چابهار ساخته می‌شود.
به ظاهر خبر قشنگ است؛ اما باطن تلخي دارد؛ يعني بعد از اين همه سال، آنچه نگين مَكُران خوانده مي‌شود، هنوز فرودگاه ندارد. هنوز فازهاي مهم آن اجرايي نشده است. هنوز كريدور شمال جنوب تكميل نشده است. اين در حالي است كه رقبا، بسيار تند و تيز در حال سبقت گرفتن از ما هستند و از دور براي ما با نيشخندي جان‌سوز براي ما دست تكان مي‌دهند. بخش مهمي از ناگفته‌ها در سخنان اخير حسين دهقان نهفته است كه مخاطب آگاه با دقت در آن به راحتي مي‌تواند اين ناگفته‌ها را تشخيص دهد:
در خبرهای تسنیم آمده است، حسین دهقان یادآور شد: سال ۸۷ رهبر معظم انقلاب بر اهمیت سواحل مَکُران و جایگاهی که می‌تواند داشته باشد تاکید کردند. پس از فرمایشات ایشان، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به منطقه دریای عمان در آن منطقه منتقل شد و ماموریت امنیت و دفاع دریایی و منافع ملی را در آن منطقه به عهده گرفت.
وی با بیان اين‌که به دنبال آن قرار بر این شد که دولت هم وارد فضای جدی پرداختن به مسائل توسعه آنجا باشد، افزود: سال ۹۱ در دولت احمدی‌نژاد کارگروهی به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری تشکیل و قرار شد امر توسعه را دنبال کند، ضمن اینکه انتقال نیروی دریایی ارتش و مصوبات سفر حضرت آقا به منطقه را هم در دستور کار قرار بدهند.
وی بیان کرد: در دولت قبل هم این بحث با توجه به اهمیت انتقال نیروی دریایی مطرح شده بود که دبیرخانه این شورا یا کارگروه در آن زمان در وزارت دفاع تشکیل شود اقداماتی را دوستان صورت داده بودند در مقطعی که من مسئولیت داشتم به شکل جدی پرداختیم به این که ما نیازمند مجموعه اسنادی هستیم که بتواند امر توسعه را سامان دهد و زیرساخت‌های ذهنی و برنامه‌ای و سیاستی کار تهیه شود و بعد اقدامات صورت بگیرد که به حمدالله در آن مقطع انجام شد و ما به اسناد توسعه منطقه و اسناد آمایش دست پیدا کردیم.
مَکُران یک منطقه تقریباً منزوی و کنار افتاده
دبیر شورای توسعه سواحل مَکُران گفت: منطقه مَکُران یک منطقه تقریباً منزوی و کنار افتاده شده است. در پیوند‌های مختلف با بدنه عمومی کشور به شدت فقیر است از جاده بگیرید، تا بندر، ریل، فرودگاه، برق، آب به هر آن چیزی که به اسم زیرساخت تلقی می‌شود این منطقه خالی است یعنی نسبت به سایر مناطق کشور به شدت فقیر است.
باید حتماً به منطقه مَکُران متفاوت نگاه شود
دهقان اضافه کرد: این فقر را هم به لحاظ تاریخی و هم به لحاظ واقعی داریم و هم کم کم به مردم این القا شده که این وضعیت همین است، خوب گذار و عبور از این وضعیت معنایش این است که باید حتماً به این منطقه متفاوت نگاه شود. تقریبا هر مرکز مطالعاتی هر اندیشکده‌ای که در کشور وجود داشته چه آن‌هایی که نهادی و دولتی بودند چه آن‌هایی که آزاد و خصوصی بودند به مسئله توسعه مَکُران بعد از فرمایشات حضرت آقا پرداختند همه آن‌ها می‌رسند به چند فصل مشترک که در همه است، ما آنجا نیازمند یک سبک یا یک مدل حکمرانی متفاوت از پهنه عمومی کشور داریم ما آن جا نیاز داریم که این سلسله مراتب تصمیم‌گیری و مراجع تصمیم‌گیری را به شدت فشرده و کم فاصله کنیم.
وی با تاکید بر اینکه مدیریت آنجا باید دارای اختیار و اقتدار کافی برای تصمیم برای پیشبرد امور باشد، اظهار کرد: در احکام دائمی برنامه ششم برنامه‌های توسعه ماده ۶۸ است که مقدمه‌ای دارد که بحث اقتصاد دریا و اقتصاد مقاومتی و پرداختن به مسائل مختلف از این منظر را می‌گوید و بعد می‌گوید برای سواحل مَکُران یک سازمان توسعه‌ای شکل می‌گیرد که این سازمان به عنوان سازمان توسعه سواحل مکران دارای اساسنامه‌ای خواهد بود.
وی ادامه داد: اساسنامه ظرف ۴ ماه دولت باید تهیه می‌کرد و به تصویب مجلس می‌رساند، شاید اینکه فرض کنید اساسنامه مجلس برود با این تاکیدی که می‌شود دال بر اهمیتی است که مسئولین در جا‌های مختلف این را حس می‌کردند. در این ماده قانونی می‌گوید که تمامی طرح‌های توسعه طراحی آن، اجرایش و نظارت بر آن‌ها به عهده این سازمان قرار می‌گیرد و تمامی دستگاه‌های دولتی و عمومی تمامی وظایف و اختیاراتشان به این سازمان منتقل می‌شود. به عبارتی یک سازمان کامل تمام عیاری است که تولیت امور آنجا و مسئولیت پیشبرد امور آنجا را به عهده می‌گیرد بعد ادامه می‌دهد که این سازمان بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و شرکت سرمایه‌گذاری خارجی اداره می‌شود این به عبارتی کل این منطقه را از دایره شمول نظامات اجرایی متعارف خارج می‌کند.
در دولت قبل ۱۷ جلسه کمیته تخصصی کمیسیون اجتماعی اساسنامه را بررسی می‌کند به دلیل همین بحثی که باید حتماً متفاوت شود خوب دستگاه اجرایی طبیعتا مقاومت می‌کنند. یعنی هیچ دستگاه اجرایی حاضر نیست که دایره شمول وظایف خودش را یک جایی کمرنگ ببیند خوب به نتیجه نرسیدند آن موقع‌ها آمدند در دولت قبل، شورای توسعه سواحل مکران را بر مبنای اصل ۱۳۸ قانون اساسی پیش بینی کردند دوباره یک شورایی از معاون اول رئیس جمهور بالای سرش به علاوه وزرا و چند دستگاه، خوب کار در همان حد که بیشتر بحث هماهنگی باشد برای اجرایی سازی همان برنامه‌هایی که دستگاه اجرایی در برنامه‌های عمومی‌شان دارند.
دبیر شورای توسعه سواحل مَکُران با بیان اینکه در دوره پس از انقلاب کارهای زیادی برای توسعه سواحل مکران انجام شده است، اظهار کرد: چابهار به عنوان نگین و نقطه‌ای است که می‌تواند به هاب ایران برای انتقال گاز، نفت، کالا، دیتا و ... باشد. اینجا می‌توان به چین و شبه قاره و آسیای جنوب شرقی رفت و از آن طرف می‌توانیم به آفریقا برویم. یا به سمت اروپا و آسیای میانه. هر جای جغرافیای دنیا را که بگویید این می‌تواند نقطه توزیع همه این ارتباطات باشد، اما یک اتفاق ناگوار افتاده است آن اینکه ما به دلیل این که نپرداختیم به اینکه زیرساخت‌های اینجا را توسعه بدهیم و این جا را قابلیت بارگذاری متناسب با همین نیاز‌ها و الزامات کنیم ما داریم همه مزیت‌ها را از دست می‌دهیم.
دهقان با تاکید بر اینکه مسیر چابهار بهترین گزینه برای کمربند راه چین است، افزود: استفاده از این مسیر کاهش ۴۰ درصدی فاصله و۳۰ درصدی هزینه‌ها را برای حمل‌ونقل به‌دنبال دارد.
کم‌کاری در توسعه زیرساخت‌های سواحل مَکُران
وی با اشاره به کم‌کاری‌های صورت گرفته در بخش توسعه زیرساخت‌های سواحل مکران، یادآور شد: الان عراق آمده در بندر فاو سرمایه‌گذاری کرده و در حال ساخت یک خط آهن به ترکیه و از آنجا به دریای مدیترانه و اروپاست. خوب ما داریم این فرصت را اینجا از دست می‌دهیم.
وی با اشاره به اینکه نتوانستیم در لایحه دولت یک ردیف اعتباری برای سازمان توسعه سواحل مکران پیش‌بینی کنیم، اضافه کرد: نهایتاً در مجلس با لابی‌گری، خواهش و تمنا برای سازمان ردیف اعتباری گذاشتیم اما الان نمی‌توانیم ردیف را عملیاتی کنیم. انتظار این بود که یک اتفاق جدی در بودجه ۱۴۰۲ بیفتد.
وی بیان کرد: با وجود همه فشارها عدد سازمان در بودجه قابل توجه نیست حالا همین می‌خواهد برود بنشیند روی پروژه‌ها و یا در برنامه هفتم به همین کیفیت در کارگروه خاص در سازمان برنامه درست کردیم با ریاست جمهوری، با معاون اول، با دستگاه‌ها آخرش نشد که برنامه هفتم یک فصل خاصی داشته باشد، البته در سیاست‌های اقتصاد دریاپایه آنجا با مجمع دنبال کردیم الحمدلله آنجا پیش‌بینی‌های خوبی شده است الان با مجلس هم داریم کار می‌کنیم که در برنامه هفتم یک فصل خاصی برای مکران بیاورد.
دهقان گفت: ایران حدود ۵۸۰۰ کیلومتر مرز آبی و ۷ استان ساحلی دارد. حدود ۱۰ درصد جغرافیای ما در این محدوده‌ها است ولی آن طرف نگاه می‌کنیم از منظر نقش این‌ها در توسعه، نقش این‌ها در جی دی پی کشور، نقش این‌ها در اقتصاد همه این‌ها تقریباً غیر قابل قبول است. نیاز داریم به اینکه فرهنگ دریایی را در کشورمان توسعه بدهیم. اهمیت و نقشی که دریا در همه زمینه‌ها می‌تواند داشته باشد را باید تفهیم کنیم.
وی با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سواحل مکران، اضافه کرد: در منطقه عمومی مکران، یک فاز توسعه‌ای بندر چابهار انجام شده اما باید فازهای بعدی را انجام دهیم. در کنار این بندرگاه‌ها باید شبکه‌های راه، راه آهن و فرودگاه ، حمل و نقل ترکیبی نیز شکل بگیرد. همچنین نیازمند زیرساخت‌های نرم‌افزای هستیم یعنی مجموعه مقررات و ضوابط و دستورالعمل‌هایی را بگذاریم که در قیاس با رقبای ما اینجا ترجیح داده شود. یعنی اینطور نیست که حالا اگر ما فرض کنیم بندر ساختیم همه چیز تمام است ، خیر اینطور نیست، بندر را ساختیم قرار است حمل و نقل باشد، باید گمرک هم متناسب درست شود، این را ساختیم باید ستاد مبارزه با قاچاق کالا، استاندارد، فلان، همه دستگاه‌هایی که درگیر می‌شوند که هر کدامشان یک گردنه هستند که باید از آن عبور کرد این‌ها را باید درست کرد. بار آمد اینجا بتواند سریع برود ، حتی زیرساخت‌های ارتباطی مخابرات نمی‌تواند نباشد ما بگوییم این‌ها نباشد حالا توسعه انجام می‌شود. خیر، زیربناها در اصل محرک‌ها و مقوم ها و مشوق‌های امر توسعه هستند و اگر نباشند کار سخت است.
وی با اشاره به اینکه کریدور شمال-جنوب و کریدور ساحلی جنوب باید خیلی جدی و سریع عملیاتی شود، اظهار کرد: با فشار رئیس جمهور داریم کارهایی می کنیم ، یعنی ایشان لطف دارند بارها هم گفته که هر میزان وقت لازم باشد من روی این موضوع می گذارم یعنی هر وقت ما وقت خواستیم وی به منطقه آمد و جلسه گذاشت. ولی سیستم اداری و اجرایی ما همکاری نمی کند یعنی آنچه که دارد پیش می رود با فشاری است که ما می آوریم و لطف و عنایتی است که وی دارند و اعمال می کند.
دبیر شورای توسعه سواحل مکران با یادآوری اینکه فکر می‌کنم در یک نقطه رهایی قرار گرفتیم، بیان کرد: به این معنا که آمدیم پشت این سدها و این سدها دارد تجمیع می شود، ان شاالله برداشته شود این جریان راه می افتد، در همین دولت کارهای خیلی خوبی هم شده به این معنا که ما توانستیم بخش خصوصی را به شدت فعال کنیم، سختی هایش را هم آن ها تحمل می کنند هم ما و طبیعی است ، در چابهار اتفاقات خوبی افتاده در کُنارک اتفاقات خوبی افتاده، الان فضایی را شروع کردیم که بیاییم ما این توسعه را جامعه محور کنیم ما داریم تلاش می کنیم که از پایین جامعه را تقویت کنیم
دهقان با اشاره به مذاکره با چینی‌ها برای سرمایه‌گذاری در سواحل مکران، تاکید کرد: اخیرا از امارات مباحثی را مطرح کردند همه این ها را ما باید به یک سری مدل های همکاری برسیم. بیشتر تلاش ما بر این است که ما برویم در زنجیره‌ها جا بگیریم بحث هایی هم شده خیلی هم می آیند، دو سه تا مسئله معمولا دارند که این هم از نظر یک سرمایه گذار طبیعی است ، یکی تضمین سرمایه گذاری شان را می خواهند و دوم بحث تضمین بهره لازم را می خواهند خوب طبیعی است این بهره لازم یعنی رقابت یعنی شما این سرمایه را این جا می گذارید یا جای دیگر ، هزینه فرصت خواهد بود.
وی اضافه کرد: یک برنامه در محضر آقای رئیس جمهور تهیه کردیم که تا پایان ۱۴۰۴ یک اتفاقاتی در منطقه باید بیفتد. طی سه سال با سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلاری، کریدور شمال جنوب تکمیل شده، فاز ۲ بندر شهید بهشتی چابهار اجرایی می شود، فرودگاه چابهار ساخته می‌شود.
چند برداشت از يك نما:
در سخنان دبیر شورای توسعه سواحل مکران، نكاتي قابل تأمل است و ما برداشت خود از اين سخنان را بيان مي‌كنيم:
يك: نگین سواحل مَکُران
اگر مَکُران «گنج» است، چابهار به عنوان «نگين» در اين گنج مي‌درخشد. با اين توصيف، تمام دولت و مردم ايران بايد بسيج مي شدند تا مَکُران را به اوج برسانند و به زعم رهبري، «گنج پنهان» را كشف كنند؛ اما هرگز اين طور نشده است و تمام اين حرف‌هاي قشنگ و توصيف هاي شاعرانه، كاري از پيش نبرده است.
دو: دولت احمدی‌نژاد
اين‌گونه نيست كه دولت‌ها كار نكرده باشند. بر اساس گفته دهقان كه در متن سخنانشان آمده، دولت احمدي‌نژاد ورود كرده و سپس دولت روحاني هم تلاش داشته، اما كار و تلاش زماني معنا مي‌دهد كه نتيجه‌اي هم در بر داشته باشد. تلاش اين دولت‌ها تشكيل جلسات به همراه انواع ميوه و آب ميوه بوده است؛ اين سطح تلاش طبيعي دولتي‌هاست. كارشان همين است:جلسه به صرف ميوه. اما نتيجه؟
قصه همچنان همان قصه است: آفتاب و لگن هفت دست، شام و نهار هيچ. اين قصه به دو دولت قبلي بر نمي‌گردد، بلكه هم‌اكنون به دولت رئيسي هم رسيده است؛ زيرا هنوز اتفاق خاصي نيفتاده است و ماجرا در شهر روياهاي نگين مكران با حرف پيش مي رود و از عمل خبري نيست.
سه: زیرساخت‌های ذهنی و برنامه‌ای و سیاستی
اين كه دهقان به صراحت از ضعف زيرساخت‌هاي ذهني و برنامه‌آي و سياستي مي‌گويد، همان خشكي‌گرا بودن مسئولان ايران را مي رساند. خود آقاي دهقان هم دريايي نيست. نه تخصص دريايي دارد، نه ايده‌هاي خاص، نه تجربه خاص. اما دل‌سوز است و پست‌هاي مختلفي را تجربه كرده و ما در دل سوزي و مسئوليت‌پذيري ايشان و ديگران هيچ حرفي نداشته و نداريم؛ اما به شدت د راين نكته كه زيرساخت ذهني براي توسعه دريايي در ميان اغلب مسئولان كشور ما وجود ندارد، مصر و محكم هستيم. بارها هم نوشته‌ايم كه تا اين ذهن خشكي‌گرا جاي خود را به ذهن‌هاي دريايي ندهد، تا تخصص دريايي جانشين تخصص خشكي نشود، هيچ اميدي به توسعه اقتصاد درياپايه ايران نمي‌توان داشت. غير ممكن است با ساختار ذهني خشكي‌گرا، بتوان توسعه دريايي ايجاد كرد.
چهار: منطقه مکران یک منطقه تقریباً منزوی و کنار افتاده:
چنين سخني از دهقان بعد از اين همه سال، شوك آور است. در حالي كه همه رسانه‌ها- به ويژه روزنامه اقتصاد سرآمد- بارها براي انعكاس خبر و گزارش از حوزه مكران اعلام آمادگي كرده‌اند، به رغم اين‌كه چندين طرح فرهنگي براي خروج مكران از انزوا مطرح كرده‌ايم، هرگز دبيرخانه اين شورا وقعي ننهاده و براي كار فرهنگي و براي معرفي مكران هيچ نگاه فرهنگي نداشته است.
نگاه، فقط نگاه بودجه‌اي است كه بودجه‌اي بيايد و جايي خرج شود. اين تنگناي تفكر و عمل دولتي است كه نمي‌گذارد مكران به اوج برسد و گنج پنهانش از زير ذهن‌هاي خشكي گرا بيرون بيايد. نگاه كنيد به گوادر. يك بندر متروكه ديروز كه امروز دارد آقايي مي‌كند. از يك بندر متروكه كه حتا جاده خاكي هم نداشت، با تفكر چيني و پاكستاني به يك بندر قوي و مدعي در منطقه تبديل شده است؛ و ما همچنان مي‌شنويم كه مكران هنوز متروكه مانده است. آيا جاي تامل و بازانديشي در رويه فكر و عمل نرسيده است؟ آيا بهتر نيست حوزه مكران را به تمام در اختيار بخش خصوصي قرار دهيم؟ آيا بهتر نيست چابهار را به طور كامل در اختيار هندي‌ها قرار دهيم تا شايد اتفاقي بيفتد؟ اين آيا‌ها از آن جا مطرح مي‌شود كه بعد از نيم قرن، هنوز از متروكه بودن و انزواي مكران حرف مي‌زنيم. سخت آزاردهنده است كه حدود ۳۰ سال از امر رهبر عزيزمان در باره مكران بگذرد و ما امروز در سال ۰۲ بشنويم كه مكران متروكه و منزوي و عقب‌مانده و ناشناخته است. دست مريزاد!
پنج: باید حتماً به این منطقه متفاوت نگاه شود
ما اين سخن را سنجيده مي دانيم. نگاه متفاوت را در بند بالا اشاره اي كرديم. اگر ما نمي توانيم، اجازه بدهيم هندي‌ها كار كنند. اگر هندي ها نمي توانند، مانند گوادر بسپاريد به چيني‌ها. يا خود ما بايد عرضه نشان دهيم يا اجازه بدهيم ديگران دست مرحمت به سر ما بكشند. اين كه نه خودمان كار مي كنيم و نه اجازه به ديگران مي‌دهيم، چه فايده دارد؟
هر چه هست نگاه متفاوت لازم است. نگاه متفاوت به مسئولاني كه قرار است مكران را زنده كنند. لزوما بايد دريايي باشند و انگيزه و همت دريايي داشته باشند. نگاه متفاوت به همكاري با كشورهايي مانند هند تا نگويند: «ما جرثقيل بزرگ صنعتي به چابهار برديم و تازه فهميديم كه برق ندارد!»
نگاه متفاوت مبني بر اين كه ما زيرساخت‌هاي ذهني و زميني را ايجاد نكرده‌ايم و پناهي داريم به اسم تحريم. تا كم‌كاري ما رو مي‌شود، سريع مي‌‌رويم پشت تحريم قايم مي شويم.
نگاه متفاوت يعني اين كه مكران و چابهار را جدا از ساير بخش‌ها بنگريم و در واگذاري مسئوليت، در برنامه‌ريزي و در تخصيص بودجه و نيز در ورود بخش خصوصي به اين سامان، تجديد نظر جدي كنيم.
نگاه متفاوت يعني اين كه با اين روند لاك‌پشتي به جايي نمي‌رسيم. لازم است در طول و سرعت گام‌ها تجديد نظر شود و براي اين منظور بايد نفرات خاص با اختيارات خاص به كار بگماريم.
شش: مدل حکمرانی متفاوت
دهقان نيز به اين نتيجه رسيده است كه با روند كنوني، نه تنها به رقبا نمي‌رسيم بلكه از آن‌ها همچنان دور خواهيم ماند. به همين دليل «مدل حكمراني متفاوت» را به زبان مي‌آورد و انگار جز اين هم راهي نيست. بايد منطقه ويژه‌اي تاسيس و مدير ويژه با اختيارات ويژه داشته باشد تا سد مقاومت‌ها را بشكند و همه فرايندها براي توسعه مكران را در يك جهت قرار دهد. اين كه يك ده پيدا شود و براي ورود به آن بايد صد كدخدا را ببيني و از هزار گردنه بگذري، راه و زمان را چنان طولاني مي‌كند كه به عمر بسياري از مسئولان گذراي امروزي قد نمي‌دهد.
هفتم: دولت قبل ۱۷ جلسه
دولت روحاني طي ۸ سال، ۱۷ جلسه براي مكران تشكيل داده است! اين ميزان جلسات آن هم در كميسيون‌ها و كارگروه‌هاي درجه دو و سه، براي موفقيت در مكران اصلا كافي نيست. اما واقعيت اين است كه حركت لاك‌پشتي دولتي‌ها به اين جلسات وابسته است. جلسات را كه بگيري، نفس دولتي‌ها را گرفته‌اي. كاري جز جلسه ندارند. همين جلسات اغلب ابتر و بدون مصوبه بوده‌اند و اگر مصوبه‌اي هم بوده، بنا به هزاران دليل اجرايي نشده‌اند.
فقط دولت نيست. از آن سو، مجلس هم ادعا دارد. اين راه، يك گردنه ندارد. چند گردنه دارد كه براي اجازه گذر بايد عمري وقت هدر شود.
با اين رفتار كند، چه چيزي را بايد انتظار داشت؟ آيا توسعه مكران از اين روند بيرون مي‌آيد؟
هشتم: مقاومت كدخداها
وقتي دهقان از روند تاسيس سازمان توسعه مكران سخن به ميان مي‌آورد به مقاومت روساي سازمانها و ارگان‌هاي متعدد اشاره مي‌كند. به طور طبيعي سازمانها كه خود را دولت‌هاي مستقل مي‌دانند، مايل نيستند «وظایف خودش را یک جایی کمرنگ ببیند». اين از آفت‌هاي دولت‌هاي عقب مانده است كه نمي‌توانند زيرمجموعه‌هاي خود را مديريت كنند. مي‌گويند كسي پسري داشت و نامش را رستم گذاشت و ديگر مي‌ترسيد او را صدا كند. اين لطيفه دولت‌هاي ما در ايران امروز است. يك سازمان مي‌سازد، كسي را رئيس سازمان مي‌كند و ديگر جرآت بر هم زدن خلوت رئيس را ندارد.
مقاومت سازمانها و ارگان‌هاي متعدد در حوزه مكران بايد يك جايي شكسته شود تا توسعه مكران با مديريت واحد شتاب گيرد. چه كسي مي‌تواند اين كار را بكند؟ چه كسي جرأت و توان و شهامتش را دارد؟ از اين روند و رويه كنوني، چنين انتظاري بي‌معناست.
نهم: هاب ایران
ما هم با دهقان هم‌نظريم كه «چابهار مي‌تواند هاب ايران»باشد. همين هم‌نظري و همين توقع از چابهار است كه ما را رنج مي‌دهد وقتي مي‌بينيم با هاب منطقه دارند چه مي‌كنند؟ دولت‌هاي چهارساله، در چهار سال اول انتظار راي چهار سال دوم را دارند و در چهار سال دوم، همين انگيزه را هم ندارند.
اين دولت‌هاي چهارساله فقط به فكر مسائل روز جامعه هستند، مانند تورم و بيكاري و قيمت مرغ و بنزين. از بس چاله چوله هم در مباحث مختلف خود دارند كه ديگر حالي براي‌شان براي توسعه‌هاي جهادي و بزرگ پيدا نمي‌كنند. وقتي شلوغي صف‌هاي بنزين اين روزها، مي‌شود دغدغه اول دولت، كي ياد مكران و هاب منطقه و اين حرف‌ها مي‌افتد؟
واقعا لازم است كه مكران را جدا ديد و جداگانه براي آن تصميم گرفت. لازم است كه بندهاي شوراها و كميته‌ها و كميسيون‌هاي دولتي را از دست و پاي مكران باز كرد.
دهم: مسیر کاهش ۴۰ درصدی فاصله و۳۰ درصدی هزینه‌ها
بندر چابهار كه نامش با منطقه مكران گره خوده است، به گفته دهقان باعث كاهش ۴۰درصدي فاصله و ۳۰ درصدي هزينه‌هاي ترانزيتي و حمل بار مي‌شود و اين يعني يك فرصت بي نظير. اين فرصت دارد ازدست مي‌رود تا كشورها بي‌خيال اين ۴۰ و ۳۰ بشوند و بروند سراغ بندرهاي ديگر مانند جفيره و گوادر و حتا فاو و بصره. وقتي زمان از دست بدهيم و مشتري‌ها با جاهاي ديگر ببندند، ما بي‌مشتري مي‌مانيم. مشتري كه نباشد، انگيزه براي سرمايه‌گذاري نمي‌ماند. تا فرصت هست بايد آس چابهار را رو كنيم.
بنا بر گفته دهقان به نظر مي‌رسد «این فرصت را اینجا از دست می‌دهیم» مگر اين كه تجديد نظر جدي از سوي مسئولان عالي صورت گيرد و به يك‌باره رويه انقلابي در تصميم و روشن جهادي در اجرا در پيش بگيرند و بروند و بدوند به سمت كشف گنج پنهان.
يازدهم:لابی‌گری، خواهش و تمنا
بر اساس نظر دهقان، با لابي‌گري و خواهش و تمنا نمي‌توان به توسعه منطقه مكران رسيد. اگر من بودم، كلماتي مانند سهم‌خواهي را هم به آن مي افزودم. مسئولاني در دولت و مجلس هستند كه براي موافقت با يك تصميم، سهم خواهي خاص خودشان را دارند. مانند شاسي‌هاي فاطمي امين.
دهقان به صراحت به زبان مي آورد: «سیستم اداری و اجرایی ما همکاری نمی کند!» پس با كدام همكاري بايد به سمت كشف گنج پنهان رفت؟
يكي بايد اين رويه را بشكند. يكي بايد منطق و برنامه را جايگزين لابي و ناله كند. يكي بايد تصميم بگيرد. يكي بايد قصه انزواي مكران را تمام كند. يكي با تفكر انقلابي و مرام جهادي.
نیازمندی‌ها
عناوین روزنامههای امروز
