پایگاه خبری اقتصاد دریایی

به گزارش اقتصادسرآمد، بندر فاو تهدیدی بر موقعیت بنادر خوزستان است؛ به بندر فاو کشتی‌های بزرگ وارد خواهند شد و ممکن است تجار ایرانی کالای خود را از این بندر حمل کنند که تهدیدی بر بنادر خوزستان است. وزارت حمل‌ونقل عراق اعلام کرده است که بندر بزرگ فاو تا پایان سال ۲۰۲۵ به بهره‌برداری می‌رسد. برخی معتقدند که با توسعه بندر فاو و ام‌القصر بخشی از فرصت‌های بندر ایران به ویژه بنادر خوزستان از دست می‌رود.

سارا ترابی - سیدمصطفی موسوی، رئیس اتاق خرمشهر با بیان این که بندر فاو، بندر سوق‌الجیشی عراق، همزمان برای ایران فرصت‌ها و تهدیدهای دارد که باید همزمان بررسی شود، به «سایت اتاق ایران» گفت: بندر فاو، تنها بندری است که عراق را به خلیج‌فارس و آب‌های آزاد وصل می‌کند. پروژه فاو، مگاپورتی است که شامل ساخت بندر جدید، اسکله در خشکی، پایانه نفتی، کانال و زیرساخت‌های حمل‌ونقل مربوطه است و پس از تکمیل، انتظار می‌رود به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد عراق تبدیل شود. طبق گزارش‌های اخیر، فاز یک قرار است در سال ۲۰۲۵ به پایان برسد و ظرفیت جابه جایی ۲۰ تا ۴۵ میلیون تن در هر بار محموله را خواهد داشت.
او ادامه داد: پروژه بندر فاو در فاز اول شامل پنج قرارداد ساخت ۵ سکو به عمق ۱۹ متر، حفاری کانال آبی داخل بندر، حفاری کانال آبی خارج بندر، حفاری کانال اتصال بندر فاو به بندر خور الزبیر، و ساخت بزرگراهی بین بندر فاو و بندر ام‌قصر است.
رئیس اتاق خرمشهر تصریح کرد: در کنار بندر فاو، کویت نیز به دنبال ایجاد بندری در جزیره بوبیان است و این‌ها بنادری هستند که بر وضعیت بندر امام خمینی اثرگذار بوده و بنادر رقیب هم محسوب می‌شوند. البته بندر امام‌ خمینی هم فرصت‌هایی دارد که بنادر فاو و بندر کویت ندارد.
موسوی گفت: این خط ترانزیتی، مسیر کشورهای جنوب و جنوب شرق آسیا را از یک طرف و بنادر کشور عمان و جبل‌علی امارات را از طرفی دیگر برای رسیدن به اروپا تسهیل می‌کند.
او اظهار کرد: بند فاو، یک پروژه‌ای بنادر برای دور زدن مسیر ترانزیتی در دستور کار کشورهای عربی خلیج فارس و آمریکا در راستای تشدید تحریم‌ها است. همچنین  به دلیل صرفه هزینه حمل و نقل و کوتاه بودن مسیر حمل ترانزیتی برای رسیدن به مقاصد اروپا از مسیر زمینی ترکیه و دریای مدیترانه مثل بنادر عقبه اردن، مرسین ترکیه و بندر لازقیه سوریه تسهیل می‌کند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تصریح کرد: اتصال ۳۵ کیلومتر ریل آهن از شلمچه به بندر بصره و بندر ام‌القصر و امتداد آن در فازهای بعدی به بندر امام و بندرعباس و چابهار می‌تواند جایگزین برای طرح‌های برای تبدیل فاو به دروازه‌ای برای کالاهای مقصد اروپا باشد.
رئیس اتاق خرمشهر تأکید کرد: بنادر ایران می‌توانند سهم قابل‌توجهی از حمل‌ونقل ترانزیت منطقه‌ای را به خود اختصاص دهند که این مهم نیز البته نیاز به برنامه‌ریزی راهبردی دارد. ظرفیت کانتینری در بنادر ایران در سال گذشته منتهی به ۲۰ مارس ۲۰۲۲ به ۲.۱ میلیون TEU رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۳.۵ درصد افزایش داشت. البته ظرفیت بالقوه ایران برای رسیدگی به ترافیک ترانزیتی منطقه‌ای بالاست و کارشناسان آن را تا ۲۰۰ میلیون تن در هر ساعت تخمین می‌زنند؛ اما حجم فعلی بسیار کمتر و کمتر از ۱۰ میلیون تن در هر ساعت است.
موسوی درباره تهدید بندر فاو علیه ایران گفت: تهدید بزرگ‌تر دیگری هم پیش‌روی ایران است، اینکه در تبادلات اقتصاد مقیاس، سایز کشتی‌ها تغییر می‌کند، وقتی سایز کشتی تغییر و افزایش پیدا می‌کند، کدام بندر می‌تواند عملیات بیشتری را انجام دهد؟ بندری که زیرساخت آن از نظر عمق و درفت از سایر بنادر منطقه بیشتر باشد. هزینه حمل کالا در کشتی‌های اقیانوس پیما با سایز بزرگتر خیلی کمتر است.
او ادامه داد: از طرفی عمق بنادر فاو و ام‌القصر تا سال ۲۰۲۵ به ۲۰ متر می‌رسد یعنی از عمق بندر امام در استان خوزستان ۶ متر بیشتر می‌شود و در این شرایط وقتی کالای وارداتی به ویژه کالای اساسی با کشتی با مقیاس بزرگ از برزیل و آرژانتین وارد منطقه می‌شود تنها می‌تواند در بنادر با عمق بالا پهلو بگیرد، از سویی فورواردرها کشتی‌ها با مقیاس بزرگ را انتخاب می‌کنند چراکه به جای حمل کالا با دو کشتی، می‌توانند همان محموله را با یک کشتی حمل کنند و این کشتی‌ها تنها در بنادر با عمق بالا می‌توانند پهلو بگیرند.
موسوی گفت: بازرگانان به نزدیکی مسیر به اروپا و مدیترانه فکر می‌کنند. خط ریلی جدید در مراحل برنامه‌ریزی است که از خلیج فارس از طریق عراق به ترکیه و در نهایت به اروپا خواهد رفت. این پروژه که شامل ساخت ۱۲۰۰ کیلومتر خطوط راه آهن برقی جدید است، بخشی از توسعه بزرگتر ۷ میلیارد دلاری بندر بزرگ الفاو به حساب می‌آید و به طور بالقوه می‌تواند جایگزینی برای دریای سرخ/کانال سوئز باشد. پیمانکار این پروژه، «شرکت حمل‌ونقل ریلی فرانسه آلستوم» خواهد بود.
رئیس اتاق خرمشهر تشریح کرد: وقتی کالایی با کشتی ۱۵۰ هزار تنی وارد شود امکان پهلوگیری در بنادر خوزستان از جمله بندر امام را ندارد و به سمت بنادر جنوب عراق می‌رود و ایران باید کالای خود را از بنادر فاو و ام‌القصر وارد بنادر خود کند و این یک تهدیدی است که امنیت غذایی کشور را به خطر می‌اندازد.
به‌گفته رئیس اتاق خرمشهر تهدید دوم با توسعه بنادر عراق این است که از کشور سالانه ۲۵ میلیون تن مواد معدنی صادر می‌شود، از آنجایی که نوسان ضرر و حاشیه سود مواد معدنی بین سه تا پنج دلار است،، برای صادرکننده به صرفه آن است که حمل بارش با کشتی‌هایی سایز بزرگ انجام شود اما این کشتی‌ها امکان ورود به بنادر با عمق بنادر ایران را ندارند و در منطقه می‌توانند وارد بنادر جنوب عراق شوند.
موسوی ادامه داد: در چنین شرایطی صاحب بار ترجیح می‌دهد که بار خود را به بنادر فاو و ام‌القصر منتقل کند و با کشتی‌های سایز بزرگ آن را به چین و سایر مقاصد برسانند. در این صورت رویه کالای صادراتی ایران به رویه ترانزیتی تبدیل می‌شود.
رئیس اتاق خرمشهر درباره فرصت‌ها بندر فاو برای ایران گفت: هزینه‌های حمل بار از طریق این بندر برا یایران هم کمتر می‌شود و شاید ممری برای دور زدن تحریم‌ها باشد.