چشم‌انداز همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان
در روزهای گذشته، دعوت رسمی شاهین مصطفایف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان از فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی برای سفر به باکو در حالی رسانه‌ای شد که پیش از آن وزیر راه‌وشهرسازی در پیام نوروزی خود اعلام کرد، این وزارتخانه در سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات راهبردی جهت حمایت از سرمایه‌گذاران در زمینه‌های مسکن و زیرساخت‌های حمل‌ونقل را اجرا خواهد کرد.
به گزارش اقتصاددریایی، مقام عالی وزارت راه‌وشهرسازی در نیمه‌‌دوم‌فروردین‌ماه به منظور بررسی روند اجرای توافق‌های پیشین در قالب کمیسیون مشترک اقتصادی و فراهم‌سازی بسترهای لازم برای سفر قریب‌الوقوع مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به آذربایجان، عازم باکو شد.
گسترش همکاری‌های اقتصادی در کانون مذاکرات ایران و آذربایجان
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه‌وشهرسازی، بهمن‌ماه سال گذشته پس از وقفه سه‌ساله، کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به میزبانی تهران برگزار شد. در این اجلاس، فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی در جایگاه رئیس ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و آذربایجان خواستار فعال‌سازی ظرفیت‌های قابل‌توجه همکاری دوکشور و رشد مبادلات تجاری به ۱۰میلیارد دلار در پنج‌سال آینده شد.
با این مقدمه دور از انتظار نبود که فرزانه صادق در این سفر تحول‌آفرین با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و درباره موضوع‌های مشترک و ارتقای همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کنند. رئیس‌جمهور آذربایجان در نشست با مقام عالی وزارت راه‌وشهرسازی یادآور شد که از فرصت‌های شکل‌گرفته برای تحکیم دوستی بین دوکشور و ارتقای همکاری‌های دوجانبه باید استفاده بهینه کرد.
وزیر راه‌وشهرسازی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر علاقه کشورش به توسعه روابط با آذربایجان در تمامی عرصه‌ها بر پیوندهای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و خویشاوندی مشترک بین دوملت اشاره کرد. «صادق» همچنین بر اهمیت برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان پیش از سفر برنامه‌ریزی‌شده رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان برای بررسی مسائل کلیدی که در دستور کار قرار دارد، تأکید کرد.
چشم‌انداز توافق‌های جدید ایران و آذربایجان
امضای نسخه‌های فارسی و آذری تفاهم‌نامه شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان را می‌توان مهم‌ترین دستاورد این سفر وزیر راه‌وشهرسازی عنوان کرد. این تفاهم‌نامه میان وزیر راه‌وشهرسازی جمهوری اسلامی ایران و معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به‌عنوان روسای این کمیسیون به امضا رسید و به نسخه انگلیسی این تفاهم‌نامه که بهمن‌ماه سال گذشته در تهران میان طرفین امضا شده بود، ضمیمه شد.در نشست فرزانه صادق با شاهین مصطفایف همچنین روند اجرای همکاری‌های پیشین در حوزه‌های اقتصادی، حمل‌ونقل، تجارت، انرژی و امور بانکی بحث و بررسی شد. علاوه‌بر این، برنامه‌های پیشنهادی سفر قریب‌الوقوع مسعود پزشکیان به کشور آذربایجان مطرح و پس از تبادل‌نظر اعضای نشست به جمع‌بندی رسیدند.
تأثیرات دیپلماتیک و ژئوپلیتیکی سفر
مجید اخوان، سرپرست مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی وزارت راه‌وشهرسازی در یادداشتی دیدار وزیر راه‌وشهرسازی ایران با مقام‌های عالی‌رتبه آذربایجان، از جمله الهام علی‌اف را نشان‌دهنده اراده دوکشور برای گسترش همکاری‌های استراتژیک دانست. در شرایطی که تحولات منطقه‌ای و رقابت‌های قدرت‌های جهانی در قفقازجنوبی شدت گرفته، ایران می‌تواند با تقویت دیپلماسی اقتصادی، جایگاه خود را در ترتیبات جدید منطقه‌ای تثبیت کند. همکاری نزدیک با آذربایجان در ابتکارهای اقتصادی چندجانبه مانند سازمان همکاری اقتصادی (ECO) و سازمان شانگهای می‌تواند به افزایش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه کمک کند. همچنین مدیریت روابط سه‌جانبه با روسیه و آذربایجان در زمینه حمل‌ونقل و انرژی می‌تواند به ایجاد توازن در برابر رقابت‌های ژئوپلیتیکی منجر شود.
جهش تجاری در کریدور شمال-جنوب
براساس دیدگاه صاحب‌نظران صنعت حمل‌ونقل، سفر فرزانه صادق به باکو را می‌توان گام مهمی برای تقویت کریدور شمال-جنوب و کاهش وابستگی به مسیرهای غربی دانست. استدلال تحلیل‌گران بر این مبناست که آذربایجان دریچه ایران به اوراسیا به‌شمار می‌رود تا وابستگی ایران به مسیرهای جایگزین به‌ویژه از طریق کشورهای ترکیه و گرجستان کاهش یابد. از این رو، برگزاری نشست‌های مشترک می‌تواند رقابت‌پذیری ایران در لجستیک منطقه‌ای را افزایش دهد.
البته نباید فراموش کرد که توافق‌های همکاری پیش از این بین دوکشور مصوب شده، اما به دلیل نبود هماهنگی‌های دوسویه و تضامین اجرایی وارد مرحله عملیاتی نشده بود. بنابراین، تحلیل‌گران اقتصادی این سفر برون‌مرزی وزیر راه‌وشهرسازی را فرصتی در راستای همگرایی و تسهیل فرآیندهای اجرایی جذب سرمایه‌گذاری خارجی عنوان می‌کنند. از سوی دیگر، آذربایجان می‌تواند شریک سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی ایران باشد. همان‌گونه که در جریان سفر وزیر راه‌وشهرسازی به آذربایجان در خصوص برنامه‌ریزی برای افتتاح پل مرزی کلاله-آغبند تا پایان امسال تصمیم‌گیری شد.
فرزانه صادق به همراه شاهین مصطفایف از محل احداث پل کلاله-آغبند واقع در منطقه مرزی کشور آذربایجان بازدید کردند و تصمیم‌گیری شد که عملیات اجرایی احداث این پل تا پایان سال۱۴۰۴ به اتمام رسد.
امین ترفع، مشاور وزیر و رئیس مرکز امور بین‌الملل وزیر راه‌وشهرسازی با اشاره به ضرورت تبادل تجربه‌های مشترک در زمینه‌های توسعه مناطق مرزی و توافق در سرعت‌بخشی به پروژه‌های راه‌آهن و جاده‌ای مشترک، ادامه داد: تسهیل روابط تجاری در گرو بهبود زیرساخت‌های مرزی و دعوت از شرکت‌های آذربایجانی برای مشارکت در پروژه‌های عمرانی ایران است.
چرا آذربایجان به همکاری با ایران نیاز دارد؟
بهمن‌ماه سال گذشته، «علی اسدوف» نخست وزیر آذربایجان و هیات همراه که برای شرکت در سومین همایش اقتصادی خزر به تهران سفر کرده بودند، در دیدار با معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: ما مصمم به گسترش روابط دوکشور هستیم و معتقدیم که ظرفیت‌های عظیمی برای ارتباط آذربایجان و ایران وجود دارد که می‌تواند علاوه‌بر تأمین نیازهای مردم دوکشور، ارتباط و علایق دوطرف را نیز توسعه بخشد.
عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در این دیدار با اشاره به سابقه تاریخی دوستی و برادری دوکشور گفت: آذربایجان، جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ما دارد. مرز فیزیکی تنها وجه مشترک نیست که دوکشور را به هم نزدیک کرده است، بلکه آذربایجان همسایه‌ای است که از لحاظ تاریخی و فرهنگی، اشتراک‌های متعددی با ایران دارد.
معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر گسترش روابط دوستانه دولت و ملت ایران و آذربایجان گفت: راهبرد دولت ایران گسترش روابط در زمینه‌های مختلف با کشورهای همسایه است. تلاش‌های ایران برای گسترش مناسبات و توسعه روابط در زمینه‌های مختلف با دولت آذربایجان در دولت چهاردهم با شتاب و جدیت بیشتری دنبال می‌شود.
بازدید وزیر راه‌وشهرسازی از گذرگاه جلفا
وزیر راه‌وشهرسازی در مسیر بازگشت از جمهوری آذربایجان ضمن بازدید از گذرگاه جلفا در استان آذربایجان‌شرقی، با اشاره به دستاوردهای سفر سه‌روزه به کشور جمهوری آذربایجان اظهار کرد: در این سفر برون‌مرزی، تعامل و تفاهم‌های طرفین در چارچوب کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دوکشور با توجه به سفر پیش روی دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهورکشورمان به آذربایجان، پیگیری شد. همچنین در نشست‌های جانبی این سفر موضوع و توافق‌های مشترک با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار گرفت. همکاری‌های حمل‌ونقل دریایی و بندری، افزایش ظرفیت حمل‌ونقل جاده‌ای و ترانزیت و تسهیل تردد کامیون‌های ایرانی و آذری از مهم‌ترین موضوع‌های مطرح‌شده بود. در خصوص امور حمل‌ونقلی، مرزی، گمرکی و ترانزیت، تفاهم‌نامه‌ای آماده شده تا پس از بررسی دوجانبه در سفر رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان میان دوکشور به امضا برسد.
فرزانه صادق در جمع‌بندی دستاوردهای سفر به کشور آذربایجان به تشکیل کمیته مشترک حمل‌ونقلی ایران و آذربایجان در آینده نزدیک اشاره کرد و هدف از تشکیل مستمر جلسه‌های این کمیته را تسریع در روند پیگیری پروژه‌های مشترک در تمام شقوق حمل‌ونقل شامل ریلی، جاده‌ای، هوایی و دریایی برشمرد.
نتیجه‌گیری
سفر وزیر راه‌وشهرسازی به آذربایجان، گامی مثبت در جهت تحکیم روابط اقتصادی و ترانزیتی بین ایران و آذربایجان محسوب می‌شود و نشان‌دهنده عزم دوکشور برای توسعه روابط همه‌جانبه است. با این همه، تحقق وعده‌ها نیازمند تشکیل کارگروه مشترک برای پیگیری توافق‌ها و استفاده بهینه از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای از جمله اکو و سازمان همکاری‌های شانگهای در راستای حمایت بین‌المللی است. برگزاری نمایشگاه‌های مشترک سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل و شهرسازی نیز می‌تواند بسیار اثربخش باشد. در پایان باید گفت که در صورت تداوم همکاری‌ها، دوکشور می‌توانند به قطب مهمی در کریدورهای بین‌المللی تبدیل شوند و چالش‌های پیش‌رو را از طریق گفت‌وگو حل کنند.
گسترش همکاری‌های اقتصادی در کانون مذاکرات ایران و آذربایجان
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه‌وشهرسازی، بهمن‌ماه سال گذشته پس از وقفه سه‌ساله، کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به میزبانی تهران برگزار شد. در این اجلاس، فرزانه صادق، وزیر راه‌وشهرسازی در جایگاه رئیس ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و آذربایجان خواستار فعال‌سازی ظرفیت‌های قابل‌توجه همکاری دوکشور و رشد مبادلات تجاری به ۱۰میلیارد دلار در پنج‌سال آینده شد.
با این مقدمه دور از انتظار نبود که فرزانه صادق در این سفر تحول‌آفرین با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار و درباره موضوع‌های مشترک و ارتقای همکاری‌های دوجانبه گفت‌وگو کنند. رئیس‌جمهور آذربایجان در نشست با مقام عالی وزارت راه‌وشهرسازی یادآور شد که از فرصت‌های شکل‌گرفته برای تحکیم دوستی بین دوکشور و ارتقای همکاری‌های دوجانبه باید استفاده بهینه کرد.
وزیر راه‌وشهرسازی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر علاقه کشورش به توسعه روابط با آذربایجان در تمامی عرصه‌ها بر پیوندهای تاریخی، فرهنگی، مذهبی و خویشاوندی مشترک بین دوملت اشاره کرد. «صادق» همچنین بر اهمیت برگزاری نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان پیش از سفر برنامه‌ریزی‌شده رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان برای بررسی مسائل کلیدی که در دستور کار قرار دارد، تأکید کرد.
چشم‌انداز توافق‌های جدید ایران و آذربایجان
امضای نسخه‌های فارسی و آذری تفاهم‌نامه شانزدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان را می‌توان مهم‌ترین دستاورد این سفر وزیر راه‌وشهرسازی عنوان کرد. این تفاهم‌نامه میان وزیر راه‌وشهرسازی جمهوری اسلامی ایران و معاون نخست وزیر جمهوری آذربایجان به‌عنوان روسای این کمیسیون به امضا رسید و به نسخه انگلیسی این تفاهم‌نامه که بهمن‌ماه سال گذشته در تهران میان طرفین امضا شده بود، ضمیمه شد.در نشست فرزانه صادق با شاهین مصطفایف همچنین روند اجرای همکاری‌های پیشین در حوزه‌های اقتصادی، حمل‌ونقل، تجارت، انرژی و امور بانکی بحث و بررسی شد. علاوه‌بر این، برنامه‌های پیشنهادی سفر قریب‌الوقوع مسعود پزشکیان به کشور آذربایجان مطرح و پس از تبادل‌نظر اعضای نشست به جمع‌بندی رسیدند.
تأثیرات دیپلماتیک و ژئوپلیتیکی سفر
مجید اخوان، سرپرست مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی وزارت راه‌وشهرسازی در یادداشتی دیدار وزیر راه‌وشهرسازی ایران با مقام‌های عالی‌رتبه آذربایجان، از جمله الهام علی‌اف را نشان‌دهنده اراده دوکشور برای گسترش همکاری‌های استراتژیک دانست. در شرایطی که تحولات منطقه‌ای و رقابت‌های قدرت‌های جهانی در قفقازجنوبی شدت گرفته، ایران می‌تواند با تقویت دیپلماسی اقتصادی، جایگاه خود را در ترتیبات جدید منطقه‌ای تثبیت کند. همکاری نزدیک با آذربایجان در ابتکارهای اقتصادی چندجانبه مانند سازمان همکاری اقتصادی (ECO) و سازمان شانگهای می‌تواند به افزایش نفوذ اقتصادی ایران در منطقه کمک کند. همچنین مدیریت روابط سه‌جانبه با روسیه و آذربایجان در زمینه حمل‌ونقل و انرژی می‌تواند به ایجاد توازن در برابر رقابت‌های ژئوپلیتیکی منجر شود.
جهش تجاری در کریدور شمال-جنوب
براساس دیدگاه صاحب‌نظران صنعت حمل‌ونقل، سفر فرزانه صادق به باکو را می‌توان گام مهمی برای تقویت کریدور شمال-جنوب و کاهش وابستگی به مسیرهای غربی دانست. استدلال تحلیل‌گران بر این مبناست که آذربایجان دریچه ایران به اوراسیا به‌شمار می‌رود تا وابستگی ایران به مسیرهای جایگزین به‌ویژه از طریق کشورهای ترکیه و گرجستان کاهش یابد. از این رو، برگزاری نشست‌های مشترک می‌تواند رقابت‌پذیری ایران در لجستیک منطقه‌ای را افزایش دهد.
البته نباید فراموش کرد که توافق‌های همکاری پیش از این بین دوکشور مصوب شده، اما به دلیل نبود هماهنگی‌های دوسویه و تضامین اجرایی وارد مرحله عملیاتی نشده بود. بنابراین، تحلیل‌گران اقتصادی این سفر برون‌مرزی وزیر راه‌وشهرسازی را فرصتی در راستای همگرایی و تسهیل فرآیندهای اجرایی جذب سرمایه‌گذاری خارجی عنوان می‌کنند. از سوی دیگر، آذربایجان می‌تواند شریک سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیرساختی ایران باشد. همان‌گونه که در جریان سفر وزیر راه‌وشهرسازی به آذربایجان در خصوص برنامه‌ریزی برای افتتاح پل مرزی کلاله-آغبند تا پایان امسال تصمیم‌گیری شد.
فرزانه صادق به همراه شاهین مصطفایف از محل احداث پل کلاله-آغبند واقع در منطقه مرزی کشور آذربایجان بازدید کردند و تصمیم‌گیری شد که عملیات اجرایی احداث این پل تا پایان سال۱۴۰۴ به اتمام رسد.
امین ترفع، مشاور وزیر و رئیس مرکز امور بین‌الملل وزیر راه‌وشهرسازی با اشاره به ضرورت تبادل تجربه‌های مشترک در زمینه‌های توسعه مناطق مرزی و توافق در سرعت‌بخشی به پروژه‌های راه‌آهن و جاده‌ای مشترک، ادامه داد: تسهیل روابط تجاری در گرو بهبود زیرساخت‌های مرزی و دعوت از شرکت‌های آذربایجانی برای مشارکت در پروژه‌های عمرانی ایران است.
چرا آذربایجان به همکاری با ایران نیاز دارد؟
بهمن‌ماه سال گذشته، «علی اسدوف» نخست وزیر آذربایجان و هیات همراه که برای شرکت در سومین همایش اقتصادی خزر به تهران سفر کرده بودند، در دیدار با معاون اول رئیس‌جمهور تصریح کرد: ما مصمم به گسترش روابط دوکشور هستیم و معتقدیم که ظرفیت‌های عظیمی برای ارتباط آذربایجان و ایران وجود دارد که می‌تواند علاوه‌بر تأمین نیازهای مردم دوکشور، ارتباط و علایق دوطرف را نیز توسعه بخشد.
عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در این دیدار با اشاره به سابقه تاریخی دوستی و برادری دوکشور گفت: آذربایجان، جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی ما دارد. مرز فیزیکی تنها وجه مشترک نیست که دوکشور را به هم نزدیک کرده است، بلکه آذربایجان همسایه‌ای است که از لحاظ تاریخی و فرهنگی، اشتراک‌های متعددی با ایران دارد.
معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر گسترش روابط دوستانه دولت و ملت ایران و آذربایجان گفت: راهبرد دولت ایران گسترش روابط در زمینه‌های مختلف با کشورهای همسایه است. تلاش‌های ایران برای گسترش مناسبات و توسعه روابط در زمینه‌های مختلف با دولت آذربایجان در دولت چهاردهم با شتاب و جدیت بیشتری دنبال می‌شود.
بازدید وزیر راه‌وشهرسازی از گذرگاه جلفا
وزیر راه‌وشهرسازی در مسیر بازگشت از جمهوری آذربایجان ضمن بازدید از گذرگاه جلفا در استان آذربایجان‌شرقی، با اشاره به دستاوردهای سفر سه‌روزه به کشور جمهوری آذربایجان اظهار کرد: در این سفر برون‌مرزی، تعامل و تفاهم‌های طرفین در چارچوب کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی دوکشور با توجه به سفر پیش روی دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهورکشورمان به آذربایجان، پیگیری شد. همچنین در نشست‌های جانبی این سفر موضوع و توافق‌های مشترک با جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار گرفت. همکاری‌های حمل‌ونقل دریایی و بندری، افزایش ظرفیت حمل‌ونقل جاده‌ای و ترانزیت و تسهیل تردد کامیون‌های ایرانی و آذری از مهم‌ترین موضوع‌های مطرح‌شده بود. در خصوص امور حمل‌ونقلی، مرزی، گمرکی و ترانزیت، تفاهم‌نامه‌ای آماده شده تا پس از بررسی دوجانبه در سفر رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان میان دوکشور به امضا برسد.
فرزانه صادق در جمع‌بندی دستاوردهای سفر به کشور آذربایجان به تشکیل کمیته مشترک حمل‌ونقلی ایران و آذربایجان در آینده نزدیک اشاره کرد و هدف از تشکیل مستمر جلسه‌های این کمیته را تسریع در روند پیگیری پروژه‌های مشترک در تمام شقوق حمل‌ونقل شامل ریلی، جاده‌ای، هوایی و دریایی برشمرد.
نتیجه‌گیری
سفر وزیر راه‌وشهرسازی به آذربایجان، گامی مثبت در جهت تحکیم روابط اقتصادی و ترانزیتی بین ایران و آذربایجان محسوب می‌شود و نشان‌دهنده عزم دوکشور برای توسعه روابط همه‌جانبه است. با این همه، تحقق وعده‌ها نیازمند تشکیل کارگروه مشترک برای پیگیری توافق‌ها و استفاده بهینه از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای از جمله اکو و سازمان همکاری‌های شانگهای در راستای حمایت بین‌المللی است. برگزاری نمایشگاه‌های مشترک سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل و شهرسازی نیز می‌تواند بسیار اثربخش باشد. در پایان باید گفت که در صورت تداوم همکاری‌ها، دوکشور می‌توانند به قطب مهمی در کریدورهای بین‌المللی تبدیل شوند و چالش‌های پیش‌رو را از طریق گفت‌وگو حل کنند.
منبع: اقتصاد سرآمد
نیازمندی‌ها
عناوین روزنامههای امروز
