بوق خبر - آفت دهان از جمله زخمهایی است که در هر جای داخل دهان به خصوص قسمتهایی که پوست ضخیم نمیباشد، به وجود میآید. از جمله داخل لبها، زبان و لثهها. این زخمها به خودی خود و بدون هیچ درمانی هم طی ۱۰ الی ۱۴ روز درمان میشوند، اما راههای بسیاری برای کاهش درد و التهاب وجود دارد.
علت اصلی آفت دهان ناشناخته است و جزء بیماریهای واگیردار دستهبندی نمیشود. عامل وراثت احتمالا در این عارضه دخیل است. در این مطلب ابتدا توضیح مختصری درباره انواع آفت میدهیم سپس راههای درمان آفت دهان از طریق دارو و قطرههای موجود، همچنین درمان گیاهی و خانگی آفت دهان را بر میشماریم.
آفت دهان جزئی: نوع بسیار رایج آفت که به صورت دایره یا بیضیهایی با حدود ۱۰ میلی متر بوده و اطراف آن قرمز رنگ است. این نوع آفت معمولا در داخل لبها، گونهها و سقف دهان به وجود میآید و بین ۷ تا ۱۰ روز از بین میرود.
آفت ماژور: حدود ۱۰ میلیمتر یا بزرگتر و دارای زخمهایی عمیق بوده و تقریبا بعد از دو هفته بهبود مییابد. این نوع آفت بسیار دردناک است و فرد هنگام غذا خوردن دچار مشکل میشود.
آفت هرپسی: که هر یک حدود ۱-۲ میلی متر میباشند و معمولا چند آفت کوچک به همدیگر پیوسته اند و تاول بزرگی را ایجاد میکنند و تقریبا بعد از یک هفته تا دو ماه بهبود مییابد.
معمولا از داروهای زیر برای درمان آفت استفاده میشود:
آفتوژل (Aftogel) از داروهای گیاهی است که برای درمان انواع آفت و زخمهای دهانی مورد استفاده قرار میگیرد. برای تهیه این داروی خارجی برای آفت دهان، از عصاره شیرین بیان استفاده شده و مصرف آن عارضه جانبی خاصی به دنبال ندارد. مخاط چسب آفتوژل به صورت پرکهای نازک گرد به رنگ سبز مایل به قهوهای است که روی زخم دهان قرار میگیرد و لایه محافظی بر روی زخم ایجاد میکند. با استفاده از مخاط چسب آفتوژل مدت درمان به دو یا سه روز، کاهش مییابد.
اسانس گیاه مورد دارای اثرات آنتی میکروبیال است و در متون طب ایرانی به استفاده از آن در شستشو و ضد عفونی کردن زخم ها، رفع تحریکات مخاط دهان، تسکین درد دندان و رفع سستی لثهها و زخمهای دهان اشاره شده است.
در صورتی که آفت دهان دردناک شود، داروهای مسکن به طور مستقیم بر روی آفت قرار داده میشوند. داروی بنزیدامین به صورت اسپری یا دهان شویه برای درمان سریع آفت دهان مورد استفاده قرار میگیرد. زمانیکه اولین بار از دهانشویه بنزیدامین استفاده میکنید، مقداری سوزش را تجربه خواهید کرد، اما با استفادهی مکرر از آن این سوزش از بین میرود. اگر سوزش ادامه داشت مصرف دهانشویه را قطع و با پزشک مشورت کنید.
نحوه مصرف به این گونه است که به وسیله زبان قرص را در مجاور آفت دهان قرار داده تا زمانیکه قرص حل شود. این قرصها روزانه چهار عدد قابل مصرف میباشند تا زمانی که زخمها بهبود یابند. توجه داشته باشید که در یک دوره درمان، مصرف این دارو بیشتر از پنج روز توصیه نمیشود.
استفاده از لیزر، راهی سریع برای درمان آفت دهان در افرادی است که سایر گزینههای درمانی برای آنها موثر نیست. لیزر، ویروسی که باعث آفت میشود را از بین میبرد و از پیشرفت آن پیشگیری و به درمان کمک میکند. درمان با لیزر چند دقیقه طول میکشد و بدون بی حسی انجام میشود.
در مواقعی که زنان در زمان قاعدگی دچار آفت دهان شوند، پزشک هورمون درمانی را تجویز میکند. معمولا از داروهای جلوگیری از بارداری برای هورمون درمانی استفاده میشود.
«تانن» موجود در انار خواص ضد باکتریایی و ضدعفونی کننده دارد و برای درمان آفت دهان موثر است. رب انار به دلیل داشتن «پلی فنول ها» و «اسید الایژیک» بسیار مفید است. پلی فنولها دارای خاصیت آنتی اکسیدانی هستند و در کاهش بیماری هایی، چون سرطان و بیماریهای قلبی بسیار تأثیر میگذارند. اسید الایژیک هم باعث میشود که رشد سلولهای سرطانی متوقف شوند. این دو ویژگی باعث میشوند که رب انار به یکی از درمانهای مفید برای آفت دهان باشد.
عسل با خواص ضد باکتریایی، ضد التهابی و ضدعفونی کنندگی که دارد میتواند آفت دهان را از بین ببرد. نوعی از عسل به نام عسل آویشن حتی قدرت ضدعفونی کنندگی بیشتری دارد. برای مدت چند هفته هر روز عسل مانوکا را بر روی آفت قرار داده و چند دقیقه بگذارید بماند. پس از صرف غذا ابتدا با یک پنبه استریل خیس محل آفت را پاک کنید سپس یک عدد گوشپاکن برداشته و آن را به خوبی با عسل آغشته کنید. عسل را به آفت بزنید و شاهد اثرات شگفت انگیز آن باشید.
جوش شیرین که به آن سدیم بی کربنات نیز میگویند، معمولاً برای گردگیری و ضدعفونی کردن به کار میرود. این ماده البته یک ماده درمانی خانگی عالی برای درمان آفت دهان و تبخال نیز هست. درد را کاهش داده و روند بهبود را از طریق خنثی سازی اسیدهای زخم، سرعت میبخشد. خاصیت آنتی باکتریال در آن بهداشت دهانی را حفظ میکند. یک قاشق چای خوری جوش شیرین را با یک قاشق سوپ خوری آب مخلوط کنید تا فرم خمیری یابد. این ماده را با انگشت بر روی زخم دهان خود بگذارید و برای چند دقیقه بگذارید باقی بماند. سپس دهان خود را با آب شسته و غرغره نمایید.
نصف قاشق چایخوری زردچوبه را با یک چهارم قاشق چایخوری نمک در آب داخل حل کرده و روزی ۳ مرتبه دهان را با آن شستشو دهید. نمک ویژگی ضد عفونی کننده داشته و به درمان زخم دهانی سرعت میبخشد. زردچوبه نیز یک ماده ضدعفونی کننده مشهور است که هم به صورت موضعی و هم درونی قابل استفاده است و عفونتها را درمان میکند. خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی آن باعث تسکین سریع زخم دهانی میشود.
روغن نارگیل به علت میزان زیاد عوامل آنتی میکروبی در آن، برای درمان زخمها مفید است. این ماده همچنین ضد التهاب و ضد درد است و این ویژگیها در روغن نارگیل باعث تسکین درد زخم دهانی میشوند. مقداری از این روغن را بر روی زخم دهانی بمالید و بگذارید بر روی آن باقی بماند. چندین مرتبه در روز این کار را انجام دهید. قبل از خواب نیز میتوانید از روغن نارگیل استفاده نمایید.
میزان اسیدیته سرکه سیب، باکتریهایی که باعث زخم دهان میشوند را از بین برده و باعث بهبود آن میشود. یک قاشق سوپ خوری سرکه سیب را با نصف فنجان آب مخلوط کرده و این مخلوط را درون دهانتان برای یک یا دو دقیقه بچرخانید. سپس دهانتان را با مقداری آب بشویید. هر صبح و بعد از ظهر این کار را انجام دهید تا زخم بهبود یابد.
راههای درمان آفت دهان به صورت خانگی بسیار زیاد است که بسته به نوع آفت دهان میتواند موثر یا تسکین دهنده باشد. برای اطلاعات بیشتر درمان آفت دهان با روشهای پزشکی و خانگی را بخوانید. همچنین پیشنهاد میکنیم روشهای درمان آفت دهان کودکان را نیز در ستاره بخوانید.
آفتهای سرطانی، معمولا بر روی زبان و یا زیر آن پدیدار میشوند، اما ممکن است گاهی در نقاط دیگر دهان نیز دیده شوند. آفتهای دهانی از یک یا چند نقطه دردناک و قرمزرنگ که مرکز آن سفید یا زردرنگ است تشکیل میشوند و کم کم تبدیل به زخم میشوند. این زخمهای دهانی اگر با علائمی مثل تب، ناراحتی عمومی و یا تورم غدد لنفاوی همراه شود، نباید نسبت به آن بی تفاوت بود.
گاهی پس از گذشت چندین روز، اثری از رفع و بهبودی آفت در دهان دیده نمیشود و درمانهای معمولی روی آن تاثیری نمیگذارد. این گونه آفت ها، از نوع پیچیده هستند که از علائم اولیه سرطان دهان هستند که فقط و فقط باید علت آنها توسط پزشک متخصص تشخیص داده شود.
مسلما هر زخمی که در دهان به وجود میآید نشانه سرطان نیست، اما اگر آفتهای دهانی پس از گذشت سه هفته درمان نشود باید برای بررسی سیستم ایمنی به پزشک مراجعه کرد، زیرا نقص سیستم ایمنی زمینه بروز آفت را دو برابر میکند. تشخیص زودهنگام نوع سرطانی آفت ها، منجر به موفقیت در درمان میشود.