پایگاه خبری اقتصاد دریایی

به گزارش اقتصادسرآمد، برخورداری کشور از مرزهای دریایی در شمال و جنوب و در جزایر و دسترسی به دریا در کشور، فرصت کم نظیری را برای گردشگری دریایی در اختیار کشور و مردم قرار داده است. گردشگری دریایی، به مجموعه فعالیت های تفریحی و سرگرمی را که در محیط های دریایی دور از ساحل توسط گردشگران انجام می شود، گفته می شود.

محمد رحیمی- در کشور ما، به طور معمول گردشگری دریایی به فعالیت گردشگری ساحلی و نزدیک به ساحل منحصر شده است و گردشگری دور از ساحل چندان شکل نگرفته است و عموماً از محیط دریا برای انتقال از ساحل مناطق خشکی به جزایر به صورت اتوبوس های دریایی و یا استفاده از لندیکرافت ها برای جابجایی خودروها بهره گیری می شود.
یکی از دلایل عمده عدم رواج گردشگری دریایی در کشور، گران و لوکس بودن گردشگری دریایی است که یکی از علت های آن، کمبود ناوگان کشتی های گردشگری در کشور می باشد. در برنامه هفتم توسعه کشور، واردات کشتی های تفریحی آزاد شده است و این مصوبه می تواند به افزایش تعداد کشتی های تفریحی و در نتیجه کاهش قیمت گردشگری دریایی منتج گردد. در گفتگویی با رضا دربان، سرمهندس کشتی های اقیانوس پیما، مدرس دانشگاه و مشاور در فناوری دریایی مصوبه آزادسازی واردات کشتی های تفریحی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. 

اقتصاد سرآمد: در برنامه هفتم توسعه کشور، واردات کشتی های تفریحی به ایران آزاد اعلام شده است، به نگاه شما، این مصوبه به نفع اقتصاد دریاست و یا به ضرر آن، تحلیل شما چیست؟
رضا دربان: وقتی صحبت از کشتی می شود از قایق تا کشتی های مسافربری کروز، همه آن ها تفریحی محسوب می شوند. یک سری کاتاماران بین بندرعباس و قشم و همچنین بین جزایر کار می کنند. در تعاریف به عنوان کشتی مطرح می شود، اما به لحاظ ساخت و اندازه باید آن ها قایق یا کشتی های خیلی کوچک یا ساحلی دانست. در صدور مجوز نمی دانم این موارد را لحاظ می کنند یا نه؟ در تصویب قوانین دریایی معمولاً تناژ مخالف در نظر گرفته می شود؛ یعنی، برای وضع قانون، مثلاً کشتی هایی با ظرفیت ۴۰۰ تن و به بالا منظور می شود و حدی قائل می شوند و مشخصاً در قانون اندازه ها و محدودیت ها باید پیدا باشد. در صورتی که مطابق با گفته شما در برنامه هفتم، ورود هر گونه شناور تفریحی را آزاد اعلام کردند. به عبارتی، زمانی که بخواهند کشتی را وارد کنند، بسازند و ...، نیاز است که این قانون با توجه به درخواست ها باید توسط مرجعی تحلیل، و آنالیز و تأیید گردد. در واقع اندازه کشتی باید در قانون تعیین شود. مثلاً اگر کشتی مورد نظر در اندازه کروز باشد، کشتی سازهای ما نمی توانند کشتی در اندازه کروز را بسازند، در دنیا چند نقطه کشتی های تفریحی عمومی می سازند که مهم ترین آن در ایتالیاست که به صورت سفارشی و در مدت زمان زیاد می سازد.

اقتصاد سرآمد: پس ما نمی توانیم کشتی تفریحی بسازیم؟
رضا دربان: منظور ساخت کشتی کروز بود. با توجه به تجربه شخصی که به عنوان سرمهندس در کشتی سازی بندرعباس دارم، باید بگویم در ساخت یک کشتی که در کره جنوبی ۶ ماه و در چین یک سال طول می کشد در بندرعباس، هشت سال طول کشیده است. اگر بخواهیم یک کشتی تفریحی که در ایتالیا ساخت آن دو سال طول می کشد را در کشور بسازیم، حدود بیست سال طول خواهد کشید. پس اندازه و ظرفیت کشتی بسیار مهم است که در نشان می دهد که آن کشتی چه امکاناتی می تواند داشته باشد و به کجا  سفر می کند.
حال اگر منظور صرفاً کشتی های قابل تردد بین جزایر یا کشتی های ساحلی باشد، موضوع متفاوت است و باید به نوع فناوری مورد نیاز توجه داشت. وقتی صحبت از کشتی تفریحی می شود، باز هم نوع کشتی اهمیت می یابد؛ کشتی های آکواریومی باشد یا کشتی های مجالسی و رستورانی باشد! و براین اساس باید مشخص گردد قابلیت ساخت آن در کشور وجود دارد یا نه؟ بعضی مواقع چیزهایی به عنوان کشتی تفریحی در کشور ساخته می شود، اما آیا می تواند جذب کننده گردشگر باشد؟ این موارد و موضوعاتی است که باید بر روی آن بحث و دقت گردد.
در برنامه هفتم به نظر می رسد بر روی ورود کشتی تفریحی تمرکز شده است. این موضوع مانند واردات خودرو است و شرکت های داخلی باید با کشتی های وارداتی به صورت رقابتی کار کنند.

اقتصاد سرآمد: با توجه به گفته های شما، کشتی های تفریحی کروز در کشور ساخته نمی شود که قابلیت رقابت پیش آید؟
رضا دربان: بله کشتی کروز در کشور ساخته نمی شود، اما کشتی های کوچکی مثل کاتاماران و ... در کشور ساخته می شوند که به عنوان کشتی تفریحی کوچک مناسب سازی شوند. در واقع امکان ساخت کشتی تفریحی در کشور محل توجه بنده قرار دارد. اما با توجه به آن که در ساخت کشتی خیلی پیشرفته نیستیم، خیلی هم امکان رقابت نداریم.

اقتصاد سرآمد: یعنی شما مصوبه را تأیید می کنید، اما آن را به آیین نامه ای که جزییات ورود کشتی های تفریحی را مشخص کند، مشروط می کنید؟ یعنی اگر امکان ساخت کشتی کوچک تفریحی در کشور وجود دارد، ورود آن ممنوع گردد و کشتی های بزرگ وارد شود تا از این طریق هم گردشگری دریایی در ایران شکل بگیرد و هم از طریق ساخت کشتی های کوچک در کشور، از خروج ارز از کشور جلوگیری شود؟ 
رضا دربان: در بحث کشتی اگر بخواهیم نگاه اقتصادی به غیر از ساخت داشته باشیم، در بحث واردات، باید بحث اقتصادی بودن آن هم باید لحاظ شود. همچنین ذکر شد که مردم با دریا مأنوس نشدند، دلیل آن این است که جذابیت ندارد! یکی از دلایل عدم جذابیت، همین در دسترس نبودن کشتی های تفریحی مناسب بوده است که در این مصوبه ورود آن ها آزاد شده است. البته تعدادی کشتی های تفریحی از کشورهای جنوب خلیج فارس وارد شده است که کشتی های تفریحی مناسبی محسوب می شوند. اما کشتی هایی که در داخل ساخته می شود، فقط صرف کشتی است و جذابیت و امکانات داخلی کشتی های تفریحی را ندارد.

اقتصاد سرآمد: ضمن آنک ه قیمت استفاده از کشتی های تفریحی نسبت به سطح درآمد متوسط کشور بسیار بالا محسوب می شود و برای بسیاری از خانواده ها امکان برخورداری از آن را ندارند و در صورت افزایش تعداد کشتی های تفریحی و کاهش قیمت، تعداد بیشتری از هموطنان امکان بهره گیری از کشتی های تفریحی را خواهند داشت. در صورتی که در حال حاضر، گردشگری دریایی یک سفر گران و لوکس حساب می شود.
رضا دربان: باید تصریح کنم که صرفاً درآمدها تعیین کننده نیست و به موقعیت جغرافیایی محل زندگی گردشگر هم بستگی دارد. مثلاً اگر گردشگری از مناطق مرکزی و کویری ایران به جزایر کشور سفر کنند، حتی اگر سوار قایق هم شوند، برای آن ها جذابیت دارد، اما این موضوع برای ساحل نشینان که به صورت روزانه سوار قایق می شوند، جذابیتی ندارد. 
در مبحث تفریحی، وقتی صحبت از گردشگری لوکس می شود به امکانات و قیمت مرتبط است. در کشور به این دلیل گردشگری دریایی لوکس شده است که بدون اینکه امکاناتی داشته باشد، به سبب انحصاری بودن گران در می آید. براین اساس، اگر واردات آزاد شود، به دلیل افزایش تعداد ناوگان کشتی های گردشگری امکان انحصار کاهش یافته و قیمت برای مردم کاهش می یابد و قابل استفاده خواهد بود.
کشتی معمولاً به صورت سفارشی ساخته می شود. برای کشور ما که در این زمینه که رشد قابل ملاحظه ای نداشتیم و تعداد کشتی های تفریحی قابل ملاحظه ای نداریم، به طور معمول برای افزایش تعداد کشتی های تفریحی، سراغ کشتی های دست دوم خواهند رفت. کشتی های دست دوم هم قیمت خیلی پایینی دارند. ورود این کشتی ها برای کشور خیل هم خوب خواهد بود، ولی به شرطی که هر چیزی را وارد کشور نکنند و کشتی هایی وارد شوند که امکانات تفریحی مناسبی داشته باشند. بنابراین باید، به لحاظ اندازه، سال ساخت، دارا بودن امکانات تفریحی مطابق با قوانین بین المللی دریانوردی و ... مورد توجه قانونگذار واقع شود. در واقع باید قوانین جزئیات را به روشنی مشخص کرده باشد و مانند بقیه قوانین مصوب در کشور نیاز به تفسیر نداشته باشد و پیچیدگی بی مورد نداشته باشد.
 یکی از مواردی که باید در این قوانین باید لحاظ شود سال ساخت کشتی هاست که یا باید نوساز باشد و یا از سال ۲۰۱۸ قدیمی تر نباشد.